´ဖႜဳံလိက္လာဲဆု္ဃွဴ.ဃွင္´

14 September 2008

႓းဆာင့္ေ၀့ေဍပု္ဖႜဳံယွင္လိက္လာဲသီးလု္ဖး`လိက္လာဲဆု္ဃွဴ.ဃွင္`ယုိ၀္ဖႜဟ္ထင္းဏင္.႓ႜင္ဍာ္ေအးဏွ္တႜာအၥာသယ္ေက၀္လ၀္ဖႜဟ္အွ္၀ယ္ထီ့ဆာေဆ၀္လွ္
ခါန္.မူ.ႏုက္တႜာအၥာသုေတသီ(ပ၀္.တႝာ့)လု္ဖးအု္သီးေ၀့ဟွယ့္ထံင္ခါန္.ပု္ယာန္
ခါ့ဍးအုိ၀္ဖႜဳံယွင္ဆုိဒ္ထုိင့္ဍြယ္ဖုိင္ဏွ္`လိက္လာဲအွ္ဏင္.မိင္ေအးဏွ္ေက၀္လ၀္ဖႜဟ္ထ၀ယ္အွ္ေ၀့လွ္။

လာဏင့္သီးဖီ့ဖူ`့အု္ဆုိ၀္ဆုိ၀္ခါ့ဍးအု္ိ၀္ဆု္ေက၀္ဏါင္းဍံင္ဆု္`လိက္`အု္ဖႜံင္အွ္၀ယ္ထီ့ဆာဏွ္ယွာ.ဆု္ခႜာင္အွ္၀ယ္ဏင့္သီးဍဳဂ္ဏဲသာသီ့ကဲဏင္.႓ႜင္ဍာ္ေအး ေၿခံဏိင္း ၁၈၃၀-ဍးအုိ၀္`ဒုဂ္တာ၀ိက္`ပၱံင္ေဖွ္ယွင္႓ါယြာလိက္လု္မိင္ဟွံင္ ေၿခံဏိင္း ၁၈၄၀-ခါ့ဏွ္ ဒုဂ္တာ `ဘေရတုိင္` အင္းတာင္ေဖွ္ဍ၀္ ဖႜဳံ႓ါယြာလိက္လု္္္္္္္္မိင္ဍ၀္ေဆ၀္.လွ္။ေခါ၀္လာအြာခီအု္ခါ့ဏွ္ဆု္ေဖွ္ဟွာင္.ေဖွ္႓်ာအွ္ေ၀့အု္ေခါဟ္က်ံင္ယွင္လိက္ယုိ၀္
ထင္းထ၀့္ထံင္ေ၀့ဆီ့ထ၀္ဖႜဳံမူ.ႏုက္လိက္ဏွ္ထံင္ေ၀့ႏုဦ`့ထ၀္ ေဆ၀္.ဏွ္ေသွ္ယာ့႓းေဆ၀္.လွ္။

ခီ့အင္းလယ္ထင္းသာလု္ဆင့္ ဆု္အင္းဃွဴ`့ထုဂ္ဖႜဟ္ထင္းထာင္ဖႜဳံယွင္လိက္လာဲသယ္တာ. လိက္လာဲအကၡရာ (၁၀)မိင္ဖႜဟ္ထင္းအွ္၀ယ္ဏွ္ ဍး႓းေဆ၀္.လွ္။႓ုိ၀္ဏါင္းယုိ၀္ ဆူ`့ေက၀္လိက္အု္ဖႜံင္သုိင့္မိင္ -ယွင္႓ါယြာ၊ ဖႜဳံမူ.ႏုက္လိက္ ေဍ
ဖႜဳံမူ.ထင္း(လိက္ထူ`့လီ) သီးလု္ဖး သံင္းေလာဟ္မာေလာဟ္က်ံင္.ေဖါဟ္သး ဆု္ပႜယ္တ၀္အွ္ေ၀့ယုဂ္လွ္။

လိက္ခင္းထာ္ လိက္လု္ဆင့္ လိက္ဏီ့ဆင့္ေဍလိက္သုိင့္
ဆင့္လိက္အုဂ္သယ္ဏွ္လွ္။လိက္ထူ`့လီယုိ၀္ ေခါ၀္လာအြာ ခီအု္ခါ့ဍးဏွ္ ဆု္ေဖွ္ဟွာင္.ေဖွ္႓်ာလု္အွ္႓း အု္ေခါဟ္က်ံင္ ႓းအွ္လင္္႓ုိင္သာ လု္႓ႜင္ဏင့္သီး အင္းဃွဴ`့ထုဂ္ဖႜဟ္ထင္းထာင္အု္ဟွာင္.အု္ဖႜံင္ လု္႓ႜင္တာ ေၿခံဏိင္း(၁၇၅၀) (ပု္ယာန္ ၁၁၁၁) ဍးအုိ၀္ လိက္ထူ`့လီဓ၀္္.သယ္အွ္၀ယ္လု္ `ရုက္လး` လံင္ ပု္ဍးကဲအးအးေလံအု္ေခါဟ္က်ံင္ခႜဳဂ္လု္ထံင္ဍာ္ဍးအု္ခါ့ဏွ္လိက္ထူ`့လီအွ္၀ယ္ယုဂ

္၀ယ္ယုဂ္ယုိ၀္ ေသွ္ယာ့႓းလွ္။ စင္႓ုိ၀္ ခါန္.ပု္ယာန္ တႜာအၥာသယ္လ၀္ဖႜဟ္ထဆု္ခႜာင္ `ဖႜဳံ ယွင္သယ္အွ္ဏွ္လိက္အွ္၀ယ္ ဏင္.မိင္ဍာ္ေအးး´ ယို၀္ လင္ဆု္ဏယ္ေအးလွ္။ ေခါ၀္လာအြာခီ အု္ခါ့ဍးအုိ၀္ အု္ုသီးေ၀့ေဖွ္ဟွာင္.ေဖွ္႓်ာလိက္လာဲသီးလု္ဖး ထင္းထ၀့္ေဍာဟ္ယွာ.ထင္းသုိ၀္ ဆု္ေဖွ္ဟွာင္.ေဖွ္႓်ာ လု္ေဏ၀္.႓းလိက္လာဲ ေ႓့လိက္ထူ`့လီသီးလု္ဖး ႓းအွ္သူးလင္သာ လု္္သိင္း၀းဖင့္လး လု္သိင္းတႜာ့ဖုိင္
ပု္ဍး႓းအု္ေခါဟ္က်ံင္ ပု္ဖႜဳံယွင္လိက္လာဲ မု္တာ္ေလ၀္လု္ယာ့ခါ့္ မု္႓းအွ္ေကွ္သၱာ္
ေဍာဟ္ေဍာဟ္ေလံလွ္။
ဆုိဒ္လု္ဆုိဒ္အု္ဍြယ္ဖုိင္ လိက္ေအအွ္အးမိင္ေဆ၀္.အုိ၀္ ဆု္ဃွဴ`့ဃွင္သီးမု္ဖႜဟ္ထင္းယ၀့္မြာဲေအးလွ္။ လု္မိင္လု္မြာဲလု္မိင္ မု္အွ္ေ၀့့လွ္။ စင္႓ို၀္ ေ႓့ဆုိဒ္ေဖါဟ္ဆု္ဃွဴ`့ဆု္ဃွင္ မု္ဖႜဟ္ထင္းသုိ၀္ `လိက္လာဲကုံလြာဲသီးလု္ဖး မု္႓းသံင္း႓ံင္လင္မု္႓း
ထုဂ္ဖႜဟ္ထင္း`လိက္လာဲဆု္ဃွဴ`့ဃွင္`(စာေပညီညြတ္ေရး) ဆု္သုဂ္ကႜယ္ေဍ ဆု္ဖၚဆု္မာလု္ဖးဏွ္ေဆ၀္.လွ္။

လိက္လာဲကုံလြာဲေဖါဟ္သီးလု္ဖး ဖံင္းကိက္စူး တာ္ေလ၀္မ၀့္မွ္ မု္ကဲထင္းယ၀့္ လု္မြာဲ႓းဏင့္သီး မု္႓းအင္းဃွဴ`့ထုဂ္ဖႜဟ္အု္ဖႜံင္လွ္။ ဟု္စၚေ၀့ `ဆုိဒ္ေဖါဟ္လိက္´(အမ်ဳိးသားစာေပ) ယုိ၀္ ႓းဆာင့္ေဍ ဆုိဒ္ဂမႜဳိင္. ဖႜဳံယွင္႓ါယြာ ႓ါသဃၤာကုိ၀္ဟွာေဍလွ္။ ကါင္ကါင္ခ၀့္ခ၀့္မု္အွ္ေ၀့ဍာ္အု္ေခါဟ္က်ံင္
`ဆုိဒ္ဆု္ဃွဴ`့ဆု္ဃွင္´အု္ဟွင္. မု္ကဲမု္ဖႜဟ္ထင္းမြာဲေအး။

စင္႓ုိ၀္ ဖႜဳံယွင္လိက္လာဲကုံလြာဲသီးလု္ဖး ဆုိဒ္ဆု္ဃွဴ`့ဃွင္ မု္ေဏ၀္.မု္ဖႜဟ္ထင္းကဲသုိ၀္ဏွ္ `ဆုိဒ္ေဖါဟ္လိက္´ အုိ၀္ ယ္ုုေယာ၀္.စုိ၀္လာ.ဟွံင္ဍ၀္ ဖံင္းကိက္စူးတာ္ေလ၀္မ၀့္မွ္ ေအ.အွ္ထင္းေဆ၀္.မ `ဆုိဒ္ေဖါဟ္လိက္´ အု္ဂုဏ္အု္ဟွင္. မု္ဖႜဟ္ထင္းကဲေ၀့လွ္။ ထံင္ဏွ္သုိ၀္မ `ဆုိဒ္ဆု္ဃွဴ`့ဃွင္´မု္ဖႜဟ္ထင္းကဲသာ့ အု္ေခါဟ္က်ံင္ ႓းအု္ခါ့ မု္႓းကုက္ေကႜစုိဒ္ လင္႓းအု္တာမြာဲေ၀့ဏု္သီး ပု္သီးကုိ၀္ဟွာလွ္။

မာန္းစ၀္ေဌးယွိင္